رویان زایی سوماتیکی، باززایی گیاه و خواص ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی گیاه وشا (dorema ammoniacum d.)

گیاه وشا از گیاهان دارویی بومی ایران است که به دلیل برداشت های بی رویه و تخریب رویشگاه های طبیعی آن در کشور، این گیاه در معرض انقراض قرار دارد. به دلیل ذکر شده و اینکه رویان زایی سوماتیکی یکی از روش های مفید برای تکثیر گیاهان به شمار می رود، در تحقیق حاضر رویان زایی سوماتیکی این گیاه برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفت. اثر ریز نمونه های رویان بذری، ریشه، هیپوکوتیل، کوتیلدون و جوانه جانبی و همچنین ثاثیر هورمون های naa و ba بر القای کالوس رویان زا از این ریز نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. رویان بذری تنها ریز نمونه ای بود که از آن کالوس رویان زا تولید شد. محیط ms حاوی 1 میلی گرم بر لیتر naa و 5/0 میلی گرم بر لیتر ba، بهترین محیط برای تشکیل کالوس رویان زا و تولید حد اکثر تعداد رویان سوماتیکی بود. محیط msبدون هورمون برای القای رویان زایی در کالوس های بدون رویان بی اثر بود. اثر هورمون های naa و -d4و2 و ba، بر تکثیر بیشتر کالوس های رویان زا و رویان زایی بررسی شد. بیشترین گسترش کالوس در محیط ms حاوی 1 میلی گرم بر لیتر -d4و2 و 5/0 میلی گرم بر لیتر ba، بیشترین رویان زایی در محیط ms حاوی 2 میلی گرم بر لیتر -d4و2 و 5/0 میلی گرم بر لیتر ba مشاهده شد. بعد از انتقال رویان ها به محیط ms2/1 بدون تنظیم کننده رشد، تقریبا 90 تا 95 درصد رویان ها به صورت گیاهچه تکامل یافتند و گیاهچه های باززا شده به گلدان منتقل گردیدند. رویان زایی سوماتیکی ثانویه در محیط های اکسین دار مشاهده شد. رویان های سوماتیکی به دو شکل تکثیر یافتند، 1) ازدیاد رویان ها از طریق رویان زایی اولیه و 2) تکثیر رویان های سوماتیک ثانویه، که تکرار پذیر بود. بررسی های بافت شناسی تائیدی بر رویان زایی سوماتیکی بود و مشابهت مراحل رویان زایی سوماتیکی در گیاه وشا را با مراحل رویان زایی زیگوتی، نشان داد. در بررسی الگوی پروتئینی در sds-page، الگوی مشابهی در رویان سوماتیکی و رویان زیگوتی مشاهده گردید. از زمان های قدیم مصرف گیاهان دارویی به طور گسترده رایج بوده است. در این تحقیق فعالیت ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی عصاره های گیاه وشا از طریق سنجش میزان فنول و فلاونوئید کل و خاصیت ضد رادیکالی بررسی شدند. اثر غلظت های مختلف دو عصاره هیدروالکلی این گیاه بر روی 10 نوع باکتری بیماری زا بررسی گردید، بررسی ها نشان داد که عصاره ها در اکثر موارد مانع از رشد باکتری شدند و تنها باکتری سودوموناس آئروجینوزا نسبت به عصاره های هیدروالکلی گیاه مقاومت نشان داد. در هر دو عصاره، بیشترین هاله ممانعت از رشد بر روی باکتری سالمونلا تیفی مشاهده گردید. محتوای فنول و فلاونوئید کل عصاره به ترتیب 032/6 میلی گرم اسید گالیک در گرم وزن خشک و 812/3 میلی گرم کوئرستین در گرم وزن خشک تعیین گردید. درتست مهار dpph، ic50 عصاره گیاه ارزیابی شد و این میزان برابر 113/0 میلی گرم بر میلی لیتر و کمتر از ic50 اسید آسکوربیک بود.